تاریخچه‌ی رایانش ابری

بخش اول

شاید چند سال گذشته اصطلاح «رایانش ابری» یک مفهوم پیچیده و دور از دسترس را برای ما تداعی می‌کرد و گمان می‌کردیم با این تکنولوژی فاصله زیادی داریم اما اگر امروز به اطراف خودمان نگاهی دقیق داشته باشیم حضور این فناوری را در همه زندگی خود می‌بینیم. ایمیل‌ها، حساب‌های کاربری در سرویس‌های مختلف، حافظه‌های ابری و حتی دفترچه تلفن موبایل ما هم با فناوری رایانش ابری کار می‌کند و این موضوع نقش پررنگ آن را در زندگی روزمره ما نشان می‌دهد. از مثال‌‌های ملموس رایانش ابری می‌توان به جی‌میل اشاره کرد؛ سرویس ایمیل گوگل که امروزه از طریق همه دستگاه‌های هوشمند می‌توانید حساب خود را کنترل کنید. نمونه دیگری که امروزه در کشور ما بسیار پرطرفدار شده پیام‌رسان تلگرام است که با استفاده از این فناوری همه پیام‌های شما را با دوستانتان نمایش می‌دهد و این پیام‌ها در همه دستگاه‌های شما به صورت یکسان و بدون محدودیت مکانی در دسترس است.
با این‌که رایانش ابری در سال‌های اخیر جنبه‌های مختلف زندگی ما را فراگرفته است اما پیشینه‌ای شصت ساله دارد. بیش از شصت سال پیش متخصصان به این نتیجه رسیدند که باید منابع سخت‌افزاری را به اشتراک بگذارند تا هزینه خرید قطعات را کاهش دهند. جان مک‌کارتی شاید اولین دانشمندی بود که این کار را روی یکی از کامپیوترهای آی‌بی‌ام پیاده سازی کرد. به همین دلیل متخصصان، جان مک کارتی را پدر علم رایانش ابری می‌دانند. پرفسور مک‌کارتی در سال ۱۹۶۱ در سخنرانی خود در جشن یک‌صد سالگی دانشگاه ام‌آی‌تی مفاهیم اولیه رایانش ابری را برای دنیا توضیح داد و گفت زمانی خواهد رسید که کامپیوترها منابع سخت‌افزاری و نرم‌افزاری خود را با یکدیگر به اشتراک خواهند گذاشت. تقریبا ۴۰ سال طول کشید تا دنیا متوجه حرف‌های او شود و رایانش ابری شکل بگیرد. امروز این اتفاق افتاده است و منابع سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مفاهیم تازه‌ای پیدا کرده‌اند. برای مثال؛ یک شرکت امروزه نیاز به خرید تجهیزات گران قیمت کامپیوتری و چند نیروی متخصص برای پشتیبانی از این تجهیزات ندارد و تنها با داشتن یک سرویس اینترنت می‌تواند همه منابع مورد نیاز خود را با قیمتی بسیار پایین و بدون دغدغه تامین کند. این امر علاوه بر کاهش هزینه، امنیت اطلاعات آن شرکت را هم به شدت بالا خواهد برد.

رویدادهای مهم و تاثیر گذار بر رشد رایانش ابری و پیش‌بینی روند آتی آن

اولین تایم شیرینگ پردازنده

به دلیل محدودیت منابع در اوایل دهه ۵۰ میلادی دانشمندان تصمیم گرفتند تا برای اولین بار سیستم time sharing را پیاده‌سازی کنند. تایم شیرینگ با پردازنده (CPU) آغاز شد. پردازنده آن زمان مهمترین قسمت یک mainframe محسوب می‌شد و همچنین خرید پردازنده اضافه هزینه بسیار بالایی داشت، به همین دلیل از سیستم تایم شیرینگ استفاده شد. تایم شیرینگ یعنی یک پردازنده برای چند کاربر به اشتراک گذاشته شود و به این ترتیب در منابع می‌توان صرفه‌جویی قابل توجهی داشت. این سرویس برای اولین بار و به‌صورت خیلی ابتدایی سال ۱۹۵۰ آزمایش شد و سال ۱۹۵۹ توسط جان مک‌کارتی به تکامل رسید. مک‌کارتی این ایده را در دانشگاه ام‌آی‌تی و روی کامپیوتر آی‌بی‌ام ۷۰۴ پیاده کرد. پس از این ماجرا سیستم‌هایی با نام CTSS که مخفف Compatible Time Sharing System است به بازار آمدند و از موفق‌ترین آنها می‌توام به آی‌بی‌ام ۷۰۹ اشاره کرد و به این ترتیب جان مک‌کارتی اشتراک گذاری منابع را رسمیت بخشید.

ارسال اولین پیام در اینترنت توسط ARPANET

یکی از اتفاقات کلیدی که در تاریخ رایانش ابری افتاده است، ارسال اولین پیام از طریق اینترنت محسوب می‌شود. بدون شک ARPANET (Advanced Research Projects Agency Network) پیشگام در اینترنت است و اولین پیام آنلاین را این شرکت ارسال کرده است. اولین پیام آنلاین در ساعت ۲۲ و ۳۰ دقیقه از دانشگاه UCLA به مرکز تحقیقات استنفورد فرستاده شد. این پیام از یک کامپیوتر SDS Sigma ۷ به کامپیوتر میزبان یعنی SDS ۹۴۰ در استنفورد فرستاده شد. البته همه‌چیز به این خوبی هم پیش نرفت. جالب است بدانید اولین کلمه‌ای که از طریق اینترنت ارسال شد login بود اما کامپیوتر فرستنده نتوانست همه این کلمه را به مقصد ارسال کند و در میان راه از کار افتاد (crash کرد) و دانشمندان مجبور شدند کدهای آن را تغییر بدهند. از سمت دیگر هم دو حرف lo را دریافت کردند! در نتیجه اولین ارسال پیام در اینترنت با موفقیت همراه نبود و بعد از تلاش مجدد دانشمندان کلمه login در ساعت ۱۰ شب به مقصد رسید و اولین ارسال پیام موفق در اینترنت ثبت شد.

تولید اولین کارت شبکه برای کامپیوترها

کارت‌های شبکه در نسخه اولیه خود تفاوت‌های فراوانی با نمونه‌های امروزی داشته‌اند. اولین سخت‌افزار کارت‌ شبکه برای کامپیوترهای آی‌بی‌ام با نام Ethernet Adapter Card در سال ۱۹۸۲ وارد بازار شد. پس از گذشت ۳ سال کمپانی ۳Com که تولید کننده این کارت‌ها بود موفق شد تا ۱۰۰ هزار عدد از این کارت‌ها را به فروش برساند. اوایل دهه نود هم مایکروسافت راه‌انداز (درایور) این قطعات را برای سیستم‌عامل داس و ویندوز عرضه کرد. همین امر باعث شد تا تولید کارت‌های شبکه بیشتر شود و به یک ویژگی ضروری در کامپیوترهای مدرن تبدیل شد. برای اتصال به اینترنت و دسترسی به سرویس رایانش ابری شما حتما نیاز به یک کارت شبکه دارید. این کارت‌ها در ابتدا کابلی بودند و امروزه نسل بی‌سیم و حتی کوچک آنها ساخته شده است تا با موبایل هم بتوان به اینترنت و سرویس رایانش ابری متصل شد. درواقع کارت شبکه پیش‌نیاز هر نوع اتصل به شبکه‌ است. پروسه پیشرفت این کارت‌ها ادامه داشت و زمانی‌ که استاندارد ۱۰baseT روی کار آمد، سرعت پیشرفت را چندین برابر کرد. استاندارد زوج‌های به هم‌تابیده یا ۱۰baseT که برای کابل‌های شبکه تعریف شد این تکنولوژی را بیش از پیش فراگیر کرد و سبب شد تا پورت‌های شبکه داخل برد اصلی (motherboard) طراحی شوند. این تجهیزات امروزه هم فراگیر هستند و تنها در سال ۲۰۱۰ تجهیزات شبکه فروشی معادل ۱۶ میلیارد دلار داشته‌اند. درنتیجه هرچه درخواست برای سرویس‌های اینترنتی مانند رایانش ابری بیشتر شود، طبیعتا نیاز به کارت‌های شبکه افزایش پیدا می‌کند.

برای اولین بار واژه cloud computing استفاده شد

واژه cloud یا ابر در علوم کامپیوتر اوایل دهه ۹۰ میلادی استفاده شد و این کلمه در شرکت‌های مخابراتی رواج داشت. این شرکت‌ها برای ارتباطات خود از point to point استفاده می‌کردند و همین امر باعث شد تا انتقال ارتباط بی‌سیم به ابر شهرت پیدا کند، از همان زمان هم مرسوم شد تا روی نقشه سمبل ابر را برای ارتباط بی‌سیم بین دو نقطه انتخاب کنند.
سال ۱۹۹۷ پرفسور رامانات چلاپا هندی که استاد دانشگاه Emory بود برای اولین بار در یک سخنرانی آکادمیک در دالاس از واژه Cloud Computing (رایانش ابری) استفاده کرد و این کلمه به نام او ثبت شده است. او در ارائه خود که حدود بیست سال از آن می‌گذرد رایانش ابری را به عنوان یک مسیر جدید برای فناوری ترسیم کرد و اعتقاد داشت این سرویس می‌تواند صرفه اقتصادی بالایی داشته باشد.

منبع: https://www.systemgroup.net